ประวัติหมุดจารึก รัชกาลที่ 9
หมุดจารึก รัชกาลที่ 9 เสด็จพระราชดำเนินเยือนตำบลสันทราย
จารึก "ในหลวง รัชกาลที่ 9" เมื่อครั้งเสด็จฯ เยี่ยมราษฎร ต.สันทราย จ.เชียงราย พร้อมสมเด็จพระราชินี เมื่อปี 2501 โดยได้ขุดดินบริเวณประตูทางเข้าวัดสันทรายหลวง เมื่อวันที่ 29 ตุลาคม 2559
ซึ่งเป็นวัดประจำหมู่บ้าน หลังจากได้รับแจ้งจากผู้เฒ่าผู้แก่ในหมู่บ้านว่าบริเวณดังกล่าวเคยมีการฝังจารึกลงในดิน เพื่อรำลึกถึงการเสด็จพระราชดำเนินของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชในอดีต โดยชาวบ้านได้ใช้รถแบคโฮทำการขุดลงไปลึกประมาณ 1 ฟุต ปรากฏว่าพบแผ่นคอนกรีตที่มีฐานเป็นคอนกรีตหกเหลี่ยมซ้อนกัน 3 ชั้นลดหลั่นกันลงไป ส่วนด้านบนสุดเป็นทรงวงกลม 2 ชั้น ชั้นแรกห่อหุ้มแผ่นคอนกรีตเรียบที่อยู่ชั้นใน
โดยความกว้างของคอนกรีตเรียบชั้นในประมาณ 2 ฟุต สูงประมาณ 0.5 ฟุต ด้านบนแผ่นมีการสลักข้อความลงบนคอนกรีตด้วยอักษรที่บรรจงมีข้อความว่า "พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 แห่งราชวงศ์จักรี และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนารถ ทรงเสด็จและเยี่ยมพสกนิกรชาว ต.สันทราย ณ ที่นี่ เมื่อวันที่ 11 มี.ค.2501 ตรงกันวันอังคาร แรม 6 ค่ำ เดือน 4 (เดือน 6 เหนือ) ปีจอ เวลา 16.45 น." ซึ่งชาวบ้านได้นำขึ้นมาไว้ตรงหน้าวัดท่ามกลางความตื้นตันใจและประทับใจที่ได้พบสิ่งสำคัญ
ทั้งนี้ พระครูปรีชาวรพิพัฒน์ เจ้าอาวาสวัดสันทราย กล่าวว่า การขุดพบจารึกดังกล่าว เพราะตามวันและเวลาดังกล่าวในหลวงและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนารถ ทรงเสด็จพระราชดำเนินจาก อ. แม่สาย จะไปทาง อ.พาน และได้ทรงแวะเยี่ยมพสกนิกรชาว ต.สันทราย ณ บริเวณดังกล่าวในสมัยพระอธิการก๋องแก้ว อินทรปัญโญ เป็นเจ้าอาวาส ต่อมาพระกันหา อดีตเจ้าอาวาสวัดสันทรายคนถัดมาได้จัดทำจารึกนี้ขึ้น หลังจากทรงเสด็จพระราชดำเนินได้แล้ว 2 ปี และให้ชาวบ้านซึ่งหนึ่งในนั้นมีนายทองพรรณ นาวา อายุ 69 ปี ชาวบ้านซึ่งในปัจจุบันอาจเหลืออยู่เพียงคนเดียว นำไปฝังไว้ตรงที่ทรงเสด็จประทับ ดังนั้นนายทองพรรณ จึงจำจุดที่ฝังกระทั่งเมื่อทรงเสด็จสวรรคตแล้วจึงได้ไปแจ้งกำนัน ผู้ใหญ่บ้านและผู้นำท้องถิ่น นำรถแบคโฮไปขุดก็พบจารึกดังกล่าว หลังจากผ่านเวลาไปได้ร่วม 58 ปี ปัจจุบันวัดสันทรายหลวง ร่วมกับเทศบาลตำบลสันทราย ได้จัดสร้างหอจารึก 2501 รัชกาลที่ 9 เพื่อประดิษฐานหลักจารึกที่ขุดค้นพบได้